Na przestrzeni wieków ludzkość była świadkiem powstania i upadku wielu ogromnych tworów politycznych. Rozległe imperia, królestwa i republiki wydają się normą. Tymczasem Europa – nawet u szczytu swojej potęgi – pozostawała chaotyczna i podzielona, często na maleńkie kawałki, zaś każda dotychczasowa próba zjednoczenia kontynentu kończyła się niepowodzeniem.
Książka traktuje o dziejach Prus, które w wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) między zakonem krzyżackim a Polską, na mocy traktatu pokojowego zawartego w Toruniu (1466) podzielono na dwie części. Pomorze Gdańskie, odtąd nazywane Prusami Królewskimi lub Prusami Polskimi, wraz z Warmią przypadło Polsce, natomiast pozostałe ziemie pruskie (tzw. Prusy Krzyżackie) pozostały pod panowaniem Zakonu.
Monografia ukazuje kolejne etapy działalności Związku – organizacji masowej, koedukacyjnej, koncentrującej uwagę na wychowaniu obywatelskim i przygotowaniu młodzieży do obrony kraju. Omówiono początki funkcjonowania Związku do wybuchu I wojny światowej oraz jego dalsze działania. Związek reaktywowano w 1919 r. Po przewrocie majowym w 1926 r. organizacja miała charakter prorządowy.
